Za dva dana, 22. maja, obilježava se Međunarodni dan biodiverziteta (IDB) koji su ustanovile Ujedinjene nacije kako bi povećale razumijevanje i svijest o pitanjima biološke raznovrsnosti.
Kako je globalna zajednica pozvana da preispita svoj odnos prema prirodi, jedno je sigurno: i pored našeg tehnološkog napretka naše potrebe u potpunosti zavise od zdravih i očuvanih ekosistema. Potreba za čistom vodom, hranom, ljekovima, odjećom, gorivom, energijom, samo su neke od njih.
Tema ovogodišnjeg međunarodnog dana biodivreziteta „Naša rješenja su u prirodi“ naglašava nadu, solidarnost i važnost zajedničkog rada na svim nivoima kako bismo izgradili budućnost života u skladu sa prirodom.
Kriza izazvana pandemijom usljed COVID-19 virusa navela je čitav svijet da 2020. godinu doživi kao godinu razmišljanja, prilika i rješenja. To je godina u kojoj, više nego ikad, svijet može signalizirati snažnu volju za globalnim okvirom koji će „saviti krivulju“ gubitka biodiverziteta za dobrobit ljudi i cijelog života na Zemlji.
Jedan od prvih koraka u tom pravcu napravila je Evropska komisija koja je danas, 20.05.2020. objavila dvije važne strategije: EU Strategiju biodiverziteta i Strategiju “od polja do stola” (Farm to Fork). Ova dva dokumenta, kao ključne komponente Evropskog zelenog sporazuma (Green Deal), oslikavaju glavne smjernice evropskih politika po pitanju hrane i biodiverziteta u narednoj deceniji.
Usvojene tokom pandemije COVID-19, ove strategije su i središnji element plana Evropske unije za oporavak od krize izazvane korona virusom.
Posebno je značajna činjenica da su ove strategije usvojene istovremeno na Svjetski dan pčela i u vrijeme kada je postalo očigledno da su intenzivna poljoprivreda i ribarstvo najveći pokretači gubitka biodiverziteta. Na taj način EU šalje poruku i potvrdu da intenzivni i destruktivni prehrambeni sistemi ne smiju više biti norma u Evropi već da “nova normalnost” treba biti transformacija poljoprivrednog sektora - jednog od najvećih pokretača gubitka biodiverziteta - promovišući agroekološku praksu i čineći četvrtinu cjelokupnog poljoprivrednog zemljišta EU u narednoj deceniji.
Strategija “od polja do stola” bi trebala biti osnov za uspostavljanje "globalnog standarda za održivost", dok Strategija biodiverziteta predstavlja desetogodišnju viziju obnove i zaštite ekosistema Unije s budžetom od najmanje 20 milijardi eura godišnje. Oba dokumenta su posebno važna i u kontekstu globalnog okvira Ujedinjenih nacija za biodiverzitet koji će biti usvojen u toku sljedeće godine.
Usvajajući ove strategije Evropska komisija je pokazala da je razumjela i primjenila ključne poruke aktuelne pandemije – zdrava planeta je preduslov zdravog ljudskog društva, a politika treba biti oblikovana na rezultatima struke i nauke.
U aprilu ove godine vodeće ekološke organizacije uputili su pismo predsjednici Evropske komisije, Ursuli von der Leyen, poručujući: "Bez otporne i bogate biološke raznolikosti, u kombinaciji s poštenim, održivim i regenerativnim prehrambenim sistemom i lancima snabdjevanja, ekonomski oporavak, suočen s krizom COVID-19, još uvijek će biti nesiguran".
Evropska komisija je se sa ove dvije strategije praktično usaglasila sa ciljevima Konvencije Ujedinjenih nacija o biodiverzitetu (CBD) predloženim u januaru, a koji podrazumjevaju povećanje zaštićenih područja na kopnu i na moru za 30%. Trećina tih područja će biti strogo zaštićena, što znači da se tamo ne može odvijati ljudska aktivnost. Danas je samo 3% kopna EU i manje od 1% mora označeno kao visoko zaštićeno područje.
Pored povećanja površine pod zaštitom, ove dvije strategije predviđaju još neke od radikalnih koraka koji zaista mogu dovesti do unapređenja stanja prirode u Evropi:
Zaista, ove dvije strategije bar na papiru djeluju kao rješenje koje bi moglo promjeniti budućnost naše planete. Kao što slogan ovogodišnjeg Međunarodnog dana biodiverziteta kaže “Naša rješenja su u prirodi”, čini se da je Evropska komisija ovoga puta posegla za prirodom kao rješenjem.
Međutim sada je sve na državama članicama koje moraju pokazati odlučnost i hrabrost da krenu u pravcu transformacije i primjene strategije u praksi. Bez globalne promjene prijeti nam izumiranje gotovo milion vrsta, a ukoliko globalno zagrijavanje pređe 1,5 °C, pesimistički scenariji predviđaju klimatski krizu ozbiljniju i od pandemijske i finasijske.
Jelena Marojević Galić, Parkovi Dinarida
