Klisura rijeke Mileševke se nalazi na krajnjem jugozapadu Srbije na teritoriji opštine Prijepolje u neposrednoj blizini manastira Mileševa. Ukupna površina ovog zaštićenog dobra iznosi 1244,14 ha.
Klisura rijeke Mileševke prvi put je stavljena pod zaštitu 1976. godine kao regionalni prirodni park rezervat omorika „Ravnište“. Revizija zaštite urađena je 2014. godine. Vlada Republike Srbije donela je 2014. godine Uredbu o proglašenju Specijalnog rezervata prirode “Klisura reke Mileševke”, svrstano u prvu kategoriju od nacionalnog značaja. Upravljanje je povereno Javnom preduzeću “Srbijašume”.
Nad stjenovitim i vrletnim koritom Mileševke uzdiže se stasita i vižljasta reliktna biljka – Pančićeva omorika, koja opsjenjuje svojom izdašnošću i ugasitim zelenilom i udahnjuje život planinskog kraja. Pančićeva omorika, tisa, pitomi kesten, orah, crni grab i jela su samo neke od 317 biljnih vrsta još nedovoljno istražene klisure Mileševke. Na području strmih stijena kanjona Mileševke žive medvjed, vuk, divokoza i druge rijetke životinjske vrste Evrope. U prekrasnim i divljim klisurama Mileševke se do prije jedne decenije mogao sresti starješina supova, jedna od najvećih ptica grabljivica na svijetu. Ova jedinstvena i u svijetu rijetka ptica, težine 13 kg i rasponom krila od 3 metra, predstavlja “evropskog kondora”. Rezervat rijeke Mileševke dužine 7 km danas predstavlja carstvo ptica grabljivica. Do sada je u kanjonu Mileševke zabilježeno 19 dnevnih i 9 noćnih vrsta, zajedno sa klisurom rijeke Uvac, koja se nalazi u neposrednoj blizini. U kanjonu Mileševke se gnijezde bjeloglavi sup, patuljasta sova, uralska sova, patuljasti orao, kraški i sivi soko, vrste koje se rijetko gdje mogu videti u Srbiji.
Posebno obilježje i prirodnu odliku kanjona rijeke Mileševke čine divljina, surovost, vrletnost, nepristupačnost, dubina ponora, mjestimično i preko 300 metara, jer se strane gotovo vertikalno spuštaju prema rječnom dnu. Rezervat Ravnište – najjužnije stanište reliktnog i endemičnog četinara Pančićeve omorike.
Srednjevekovni grad Mileševac u Hisardžiku.
Pećinske isposnice Svetog Save nastale u 13. vijeku po ugledu na Hilandarske isposnice
Na samom ulazu u klisuru nalazi se manastir Mileševa zadužbina kralja Stefan Vladislava (prva polovina XIII veka). Manastir predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja. Freske Mileševe se ubrajaju među najbolja evropska ostvarenja 13. vijeka, a od njih najpoznatiji je “Beli Anđeo”.
Kroz rezervat Kanjona rijeke Mileševke prolazi planinarska staza koja počinje ispod poslednjeg tunela napuštene trase puta. Staza u dužini od 5 km prolazi živopisnim dijelom klisure, sa mogućnošću na tri mjesta da se siđe do rijeke. Posle Ravništa, staza nastavlja Međanskom rekom do sela Pocrkvine, odakle se nastavlja 4 km napuštenom trasom puta do sela Aljinovići, na putu Nova Varoš – Sjenica. Sezona posjeta rezervatu Kanjona rijeke Mileševke je od maja do oktobra, uz pratnju profesionalnih lokalnih vodiča. I pored velikog uticaja čovjeka na prirodu, rezervat prirode kanjona rijeke Mileševke je ostao skoro netaknut do današnjih dana. Kanjon rijeke Mileševke je raj za hrabre.
JP „Srbijašume“ – Beograd
Bulevar Mihajla Pupina br. 113, 11070 Novi Beograd
Telefon +381 11 711 27 70; +381 11 711 34 10, faks +381 11 711 85 13
Šumsko gazdinstvo Prijepolje
Valterova 155, 31300 Prijepolje
telefon +381 33 713 650, +381 33 713 651
Email:
sgprijepolje@open.telekom.rs