Evropska unija planira povećati procenat zaštićenih područja na kopnu i na moru za 30%

Za dva dana, 22. maja, obilježava se Međunarodni dan biodiverziteta (IDB) koji su ustanovile Ujedinjene nacije kako bi povećale razumijevanje i svijest o pitanjima biološke raznovrsnosti.

Kako je globalna zajednica pozvana da preispita svoj odnos prema prirodi, jedno je sigurno: i pored našeg tehnološkog napretka naše potrebe u potpunosti zavise od zdravih i očuvanih ekosistema. Potreba za čistom vodom, hranom, ljekovima, odjećom, gorivom, energijom, samo su neke od njih.

Tema ovogodišnjeg međunarodnog dana biodivreziteta „Naša rješenja su u prirodi“ naglašava nadu, solidarnost i važnost zajedničkog rada na svim nivoima kako bismo izgradili budućnost života u skladu sa prirodom.

Kriza izazvana pandemijom usljed COVID-19 virusa navela je čitav svijet da 2020. godinu doživi kao godinu razmišljanja, prilika i rješenja. To je godina u kojoj, više nego ikad, svijet može signalizirati snažnu volju za globalnim okvirom koji će „saviti krivulju“ gubitka biodiverziteta za dobrobit ljudi i cijelog života na Zemlji.

Jedan od prvih koraka u tom pravcu napravila je Evropska komisija koja je danas, 20.05.2020. objavila dvije važne strategije: EU Strategiju biodiverziteta i Strategiju “od polja do stola” (Farm to Fork). Ova dva dokumenta, kao ključne komponente Evropskog zelenog sporazuma (Green Deal), oslikavaju glavne smjernice evropskih politika po pitanju hrane i biodiverziteta u narednoj deceniji.

Usvojene tokom pandemije COVID-19, ove strategije su i središnji element plana Evropske unije za oporavak od krize izazvane korona virusom.

Posebno je značajna činjenica da su ove strategije usvojene istovremeno na Svjetski dan pčela i u vrijeme kada je postalo očigledno da su intenzivna poljoprivreda i ribarstvo najveći pokretači gubitka biodiverziteta. Na taj način EU šalje poruku i potvrdu da intenzivni i destruktivni prehrambeni sistemi ne smiju više biti norma u Evropi već da “nova normalnost” treba biti transformacija poljoprivrednog sektora – jednog od najvećih pokretača gubitka biodiverziteta – promovišući agroekološku praksu i čineći četvrtinu cjelokupnog poljoprivrednog zemljišta EU u narednoj deceniji.

Strategija “od polja do stola” bi trebala biti osnov za uspostavljanje “globalnog standarda za održivost”, dok Strategija biodiverziteta predstavlja desetogodišnju viziju obnove i zaštite ekosistema Unije s budžetom od najmanje 20 milijardi eura godišnje. Oba dokumenta su posebno važna i u kontekstu globalnog okvira Ujedinjenih nacija za biodiverzitet koji će biti usvojen u toku sljedeće godine.

Usvajajući ove strategije Evropska komisija je pokazala da je razumjela i primjenila ključne poruke aktuelne pandemije – zdrava planeta je preduslov zdravog ljudskog društva, a politika treba biti oblikovana na rezultatima struke i nauke.

U aprilu ove godine vodeće ekološke organizacije uputili su pismo predsjednici Evropske komisije, Ursuli von der Leyen, poručujući: “Bez otporne i bogate biološke raznolikosti, u kombinaciji s poštenim, održivim i regenerativnim prehrambenim sistemom i lancima snabdjevanja, ekonomski oporavak, suočen s krizom COVID-19, još uvijek će biti nesiguran”.

Evropska komisija je se sa ove dvije strategije praktično usaglasila sa ciljevima Konvencije Ujedinjenih nacija o biodiverzitetu (CBD) predloženim u januaru, a koji podrazumjevaju povećanje zaštićenih područja na kopnu i na moru za 30%. Trećina tih područja će biti strogo zaštićena, što znači da se tamo ne može odvijati ljudska aktivnost. Danas je samo 3% kopna EU i manje od 1% mora označeno kao visoko zaštićeno područje.

Pored povećanja površine pod zaštitom, ove dvije strategije predviđaju još neke od radikalnih koraka koji zaista mogu dovesti do unapređenja stanja prirode u Evropi:

•      Smanjenje korištenje pesticida za 50% (u smislu količine i u smislu otrovnosti);
•      Povećanje procenta zemljišta koje se obrađuje na organski način u EU na 25%;
•      Obnova 10% poljoprivrednih površina s elementima biodiverziteta, kao što su živice i cvjetni predjeli, kako bi se poboljšala održivost poljoprivrede;
•      Uvođenje obavezujućih EU ciljeva obnove prirode radi obnove ključnih velikih ekosistema kao što su tresetišta, vlažna i močvarna područja, šumski i morski ekosistemi, koji su svi od životne važnosti za biodiverzitet kao i za ublažavanje klimatskih promjena i prilagođavanje;
•      Smanjenje spaljivanja biomase kao što je drveće za proizvodnju energije.

Zaista, ove dvije strategije bar na papiru djeluju kao rješenje koje bi moglo promjeniti budućnost naše planete. Kao što slogan ovogodišnjeg Međunarodnog dana biodiverziteta kaže “Naša rješenja su u prirodi”, čini se da je Evropska komisija ovoga puta posegla za prirodom kao rješenjem.

Međutim sada je sve na državama članicama koje moraju pokazati odlučnost i hrabrost da krenu u pravcu transformacije i primjene strategije u praksi. Bez globalne promjene prijeti nam izumiranje gotovo milion vrsta, a ukoliko globalno zagrijavanje pređe 1,5 °C, pesimistički scenariji predviđaju klimatski krizu ozbiljniju i od pandemijske i finasijske.

Jelena Marojević Galić, Parkovi Dinarida