Usluge prirode na Orjenu u službi lokalne zajednice
Parkovi Dinarida – mreža zaštićenih područja Dinarida implementira projekat pod nazivom “Testiranje Smjernica za procjenu i valorizaciju ekosistemskih usluga i njihovog integrisanja u razvojne planove upravljačkih institucija zaštićenog područja Orjen” u prekograničnom regionu Crna Gora – Bosna i Hercegovina kroz studiju slučaja planine Orjen. Projekat je započeo u aprilu 2020. godine i traje do februara 2021. godine.
Projekat ima prekogranični karakter, imajući u vidu da se masiv planine Orjen prostire na teritoriji dvije države – Crne Gore te Bosne i Hercegovine. Dio masiva Orjena je proglašen Parkom prirode u Crnoj Gori 2018. godine, a u septembru 2020. godine, isti status je pripao i dijelu Orjena na teritoriji Bosne i Hercegovine.
Cilj projekta jeste da se kroz kreiranje Studije slučaja masiva Orjen analiziraju najvažnije ekosistemske usluge koje će se integrisati u procesu donošenja odluka vezanih za ova zaštićena područja. Sam projekat analizira četiri prioritetne ekosistemske usluge važne za područje planine Orjen: pčelarstvo, povrtarstvo, stočarstvo i eko-turizam te njihovu dobrobit za lokalne zajednice i prirodu. Navedene usluge su prepoznate kao glavne djelatnosti lokalnog stanovništva kojem Orjen predstavlja životno okruženje.
Ekosistemske usluge, odnosno usluge prirode su definisane kao “prednosti koje ekosistemi pružaju ljudima” i koje direktno ili indirektno utiču na kvalitet života ljudi koji žive u određenom području. Ove usluge obuhvataju usluge snabdijevanja, regulisanja, usluge podrške, kao i usluge od kulturnog značaja. Dobro upravljani, održivi ekosistemi ne samo da obezbjeđuju hranu, već i mnoge druge koristi kako za ljude koji žive u zaštićenom području, tako i za divlje vrste biljaka, životinja i za cjelokupno društvo.
Smjernice, koje će biti testirane u pilot području planine Orjen, a koje je razvio tim stručnjaka iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode iz Vojvodine, osmišljene su u cilju prikazivanja dobre prakse za uspostavljanje zaštićenih područja i njihovog upravljanja uz puno uvažavanje ekosistemskih usluga. Ovaj dokument će poslužiti kao vodič za integraciju ekosistemskih usluga u proces planiranja, u šta ulazi prikaz niza koraka za sprovođenje procjene i valuacije ekosistemskih usluga u kontekstu planova upravljanja za zaštićena područja.
U okviru analizirane ekosistemske usluge eko-turizma, kao rezultat projekta će se uraditi i Studija izvodljivosti koja će predstaviti razvoj i način valorizacije dvije rekreativne staze (jedne na području Crne Gore i druge na području Bosne i Hercegovine) u cilju unaprijeđivanja turističke ponude Parka prirode, kojom će se generisati ekonomski benefiti kroz privlačenje većeg broja posjetilaca. Studija će analizom staza dati prijedlog njihovog uređenja koji će biti u skladu sa principima održivog razvoja vodeći računa o uticaju na životnu sredinu i siguran boravak posjetilaca Parka prirode Orjen.
Projekat je podržan od strane Otvorenog regionalnog fonda za jugoistočnu Evropu – Implementacije međunarodnih sporazuma u oblasti biodiverziteta (ORFBDU) i finansiran od strane Njemačkog federalnog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj (BMZ), koji sprovodi the Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmBh.
Više informacija o projektu na: vladana.vojinovic@parksdinarides.org
